 |
 |
 |
 |
عهد راشدین
 |
|
تصویر1- عهد راشدین |
عهد راشدین از سال 632 تا 661 میلادی قدمت داشت. خلافت راشدین اولین حکومت اسلامی است که به عنوان خلافت از آن نام برده می‌شود. این حکومت پس از در گذشت پیامبر اسلام، در روز 28 صفر سال 11 هجری قمری شکل گرفت و تا 29 سال بعد یعنی تا سال چهل هجری حکومت داشت. نام این دوره از حکومت مسلمانان برگرفته از نام 4 خلیفه راشدین می‌باشد خلفا از طایفه قریش به ترتیب ابوبکر، عمر بن خطاب، عثمان‌بن‌عفان و و حضرت علی‌بن‌ابی‌‌طالب بودند. اهل تسنن که جایگاه دینی بخصوصی برای حاکمان این دوره از حکومت قائلند آن را خلافت راشدین به معنای هدایت شده نامیدند.
با سلطه بر شبه جزیره عربستان، مسلمانان وارد جنگ با ساسانیان و بیزانس شدند و موفق شدند در عراق بر بخش‌های غربی فرات مانند حیره و الانبار و در شام بر سوریه و فلسطین چیره شوند. بعد از ابوبکر فردی به نام عمر به جانشینی وی انتخاب شد که بیشترین کشور گشایی‌ها در زمان عمر صورت گرفت، شام، عراق، مصر و بخش عمده‌ای از ایران به تسخیر مسلمانان در آمد.
عثمان پس از مرگ عمر قدرت را در دست گرفت، سال 651 میلادی آشوب‌هایی در زمان خلافت وی شروع شد و پنج سال بعد منجر به قتل عثمان توسط شورشیان مسلمان شد، در این زمان بود که مردم با حضرت علی (ع) بیعت کردند و ایشان شهر کوفه را پایتخت خود نهادند. حضرت علی (ع) در طول حکومت خود با مشکلاتی مواجه شد و با گروهی از مخالفان به نام خوارج به جنگ پرداخت در نهایت ایشان توسط ابن ملجم مرادی از خوارج در سال 661 میلادی به قتل رسید. امام حسن (ع) پس از پدر به امامت رسید ولی بعد از مدت کوتاهی ناچار به پیمان صلح با معاویه شد و از خلافت کناره‌گیری کرد. با پایان خلافت ایشان و صلح با معاویه، راشدین جای خود را به امویان داد.
حکومت امویان
 |
|
تصویر2- قلمرو حکومت بنی امیه |
از سال 661 میلادی آغاز و تا سال 749 میلادی به طول انجامید. دومین خلافت اسلامی بعد از راشدین دولت بنی‌امیه است که از قبیله قریش و از طایفه بنی‌امیه بودند، بزرگترین قلمرو در تاریخ اسلام در دوران حکومت امویان شکل گرفته است. در این دوره عراق به طور کامل تحت سلطه حکومت امویان بود. دمشق در طول حکومت امویان به عنوان پایتخت انتخاب شد. بیشترین کشورگشایی‌ها در زمان خلیفه دهم، هشام‌بن‌عبدالملک بود او مرزهای قلمرو را تا چین از شرق و جنوب فرانسه از غرب گسترش داد. از مشهورترین خلفای اموی می‌توان به معاویه ابی سفیان، یزید بن معاویه، مروان بن حکم و غیره نام برد. امویان اولین سلسله موروثی در تاریخ اسلام را به وجود آوردند.
در اواخر خلافت یزید اختلافات بین قبایل و بیزاری مردم از حکومت اموی به دلیل کشتن حسین بن علی شدت یافت، پس از مرگ یزید این بیزاری بیشتر هم شد و 20 هزار سپاهیان مختار که اکثریت ایرانی بودند لشکر شامی عبدالملک بن مروان را شکست دادند و عراق را به تصرف درآوردند.
حکومت عباسیان
 |
|
تصویر3- حکومت عباسیان |
سومین خلافت اسلامی خلافت عباسیان یا به عبارتی دیگر عباسیون بود. خلافت بنی عباس در سال ۱۳۲ هجری قمری توسط شخصی به نام سفاح تشکیل شد. این خلافت توسط خاندان عباسی، از نوادگان عباس بن عبدالمطلب، عموی پیامبر، که از بنی هاشم بود اداره می‌شد. مردی که در به قدرت رساندن خلافت بنی عباس نقش مهمی داشت ابو مسلم خراسانی بود، پایتخت حکومت بنی عباس را به شهر بغداد منتقل کرد. با در دست گرفتن قدرت توسط عباسیان، پایتخت اسلام به بغداد انتقال یافت تا پایتخت علوم مختلف جهان شود. مرکز علمی بغداد بیت الحکمه بود که توسط مامون ساخته شد.
قدرتمندرین فرمانروای خاندان بنی عباس هارون الرشید است که در زمان او قلمرو خلافت بنی عباس در اوج وسعت قرار داشت. عراق در این دوره شاهد جنگ های داخلی زیادی بود، آخرین خلیفه بنی عباس مستعصم در سال ۱۲۵۸ میلادی از مغولان شکست خورد و تسلیم شد و حکومت بنی عباس سرنگون گردید. در سال ۱۵۱۹ میلادی پس از فتح شام و مصر توسط ارتش عثمانی، سلسله عباسیان منقرض شد.
حکومت مغولان
 |
|
تصویر4- حکومت مغولان |
در سال 1258 میلادی با ورود مغولان به بغداد در حالی که حکومت در عراق به مستعصم تحویل داده شد مغولان حمله کردند و عراق را به تصرف خود در آوردند، در این دوره بغداد مورد قتل و غارت قرار گرفت و پس از آن مستعصم نیز کشته شد. در سال 1401 مغولان تیموری به فرماندهی تیمور لنگ به عراق حمله کرده و بغداد را به پایتختی خود برگزیدند. عراق توسط مغولان به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم شد که پایتخت قسمتِ شمالی موصل، و پایتخت بخش جنوبی بغداد بود. تا سال 1534 که عراق به دست عثمانی‌ها افتاد تحت تصرف آنها بود. زمامداری ۵۰۸ ساله خلفای عباسی با غارت و تسخیر بغداد توسط مغولان به پایان رسید.
در دوره منگو قاآن، هولاکو مأمور تکمیل فتوحات مغول در ایران و غرب آسیا شد. هولاکو که برادر منگوقاآن و نوه چنگیز بود، در پی حملات پیاپی خود اسماعیلیه را ویران کرد و پس از آن بغداد را فتح کرد. پس از فتح بغداد، شهرهای عراق، گرجستان و ارمنستان و شهرهای آسیای صغیر را تصرف کرد. با کشتن خلیفه مستعصم عباسی به خلافت ۵۲۵ ساله عباسیان خاتمه داد. در سال 661 هجری قمری قوبیلای قاآن سلسله یوآن را در چین تأسیس کرد و سلطنت تمام ایران و بین‌النهرین و شام و آسیای صغیر را به هولاکو واگذار کرد و در پی آن جانشینان چنگیز سلسله‌ای در ایران تشکیل دادند که به ایلخانان مغول معروف است. هولاکو پس از آنکه در طی جنگ های مختلف از جیحون تا مرز مصر را تحت فرمان خود درآورده بود درگذشت.
