در این بخش به معرفی برخی از شعرای به نام عراقی از جمله شیرکو بی‌کس، عبدالله گوران، عبدالوهاب بیاتی، شیخ رضا طالبانی، ملا عبدالکریم مدرس پرداختیم.
شیرکو بی‌کس
 |
شیرکو بی‌کس ملقب به امپراتور شعر، شاعر معاصر کُرد متولد سال ۱۹۴۰ در شهر سلیمانیه کردستان بود. وی فرزند یکی از شعرای ملی کُرد به نام فایق بی‌کس بود. شیرکو یکی از شاعران پرکار در حوزه شعر و ادب در عراق و جهان است و در سال ۱۹۶۸ نخستین دفتر شعرش را با نام «پرتو شعر» منتشر کرد چیزی در حدود ۳۸ دیوان شعر تاکنون از او چاپ شده‌است. وی در سال ۱۹۸۸ برنده جایزه کورت توخولسکی از سوی انجمن قلم سوئد شد. اشعارش از همان سال تحت عنوان شعر معاصر کُرد در کتاب‌های درسی ایالات متحده و کانادا گنجانده شده‌است.
اشعار این شاعر به چندین زبان دنیا ترجمه و منتشر شده‌اند، از جمله انگلیسی، فرانسوی، ایتالیایی، سوئدی، دانمارکی، مجاری، آلمانی، عربی، ترکی و فارسی ترجمه شده‌است. شیرکو بی‌کس در ایران شاعر شناخته شده‌ای است و شعرهایش به فارسی ترجمه و منتشر شده‌اند.
شیرکو در چهارم اوت ۲۰۱۳ در سن ۷۳ سالگی در استُکهُلم سوئد دیده از جهان فرو بست. پیکر او به عنوان اولین وزیر فرهنگ کردستان عراق با تشریفات رسمی به کردستان برگردانده شد و بنا به وصیّتش در پارک آزادی شهر سلیمانیه به خاک سپرده شد.
از مجموعه شعرهای وی می‌توان به دو سرو کوهی، عقاب، رود، سپیده‌دم اشاره کرد.
عبدالله گوران
 |
عبدالله سلیمان ملقب به "گوران" در سال 1904 در شهر حلبچه متولد شد. وی در خانواده‌ای اهل شعر و ادب متولد شد پدر و پدربزرگش اهل شعر و ادب بوده‌اند و آثار و اشعاری به زبان‌های کردی و فارسی نوشته‌اند. گوران پیشوای شعر نوین کردی سورانی به‌شمار می‌آید. او نزد پدرش قرآن و دوران ابتدایی تحصیلش را سپری کرد. در سال 1959 به عنوان مدیر نشریه «شفق» مشغول به کار شد و این نشریه را با نام «بیان» منتشر کرد.
گوران آثار زیادی از نظم و نثر در مجلات عراق و کردستان چاپ و منتشر نمود. ترجمه‌های او از شعر و ادبیات غرب تأثیر زیادی بر شاعران و نویسندگان کرد بر جای گذاشت، اما «بهشت و یادگار» و «سرشک و هنر» تنها آثارگوران بودندکه به صورت کتاب در زمان زندگی وی منتشر شد. گوران یکی از بزرگترین شاعران قرن بیستم عراق به شمار می‌آمد.
زبان اشعار او به خصوص در اشعار معاصر، زبانی ساده و برآمده از دل طبیعت بکر و وحشی کردستان است. اما در اوایل سال 1962 مشخص شد که به سرطان معده مبتلا شده است و مدت کوتاهی پس از بازگشت به عراق بیماری‌اش شدت گرفت، تا سرانجام در سال 1962 دار فانی را وداع گفت.
برخی از آثار گوران عبارتند از: بهشت و یادگار، یادگار کهن، اشک و هنر، طبیعت و درون.
عبدالوهاب بیاتی
 |
عبدالوهاب بیاتی یکی از شاعران نوگرای عرب و عراقی است. عبدالوهاب بیاتی در 19 دسامبر ۱۹۲۶ در بغداد به دنیا آمد و در همان شهر کودکی و نوجوانی خود را به تحصیل پرداخت، او پس از فارغ‌التحصیلی از دانش‌سرای عالی بغداد در سال ۱۹۵۰ در رشته زبان و ادبیات عرب شروع به تدریس در مدارس کرد و در همین دوره نویسندگی در مطبوعات را آغاز کرد.
این شاعر و مبارز آزاده در راه مبارزات خود طعم تبعید و سلب تابعیت را تجربه کرده بود. بیاتی معتقد بود انسان و دغدغه‌های انسانی یکی از مسائل مهم زندگی وی است و موضوعاتی همچون مقاومت و پایداری، یکی از مؤلفه‌های اصلی در اشعار بیاتی بود. وی در اشعارش به مسائلی چون تمدن، فقر، ظلم، اسارت، بردگی، تبعید و گاه رازهای وجود آدمی پرداخته است. اشعار او به بسیاری از زبان‌های اروپایی و شرقی، از جمله فارسی، ترجمه شده است.
بیاتی از نخستین پیشگامان شعر نو عرب و شاید جهانی‌ترین شاعر معاصر عرب است. اشعار او به زبان‌های مختلفی ترجمه شده‌اند و آکنده از غم، آرمان‌گرایی و آزادی خواهی هستند. از آثار او می‌توان دیوان «ملائکة وشیاطین»، «أباریق مهشمة»، «المجد للأطفال والزیتون»، «رسالة إلی ناظم حکمت» را نام برد. سرانجام 3 اوت ۱۹۹۹ در۷۲ سالگی در دمشق درگذشت.
شیخ رضا طالبانی
 |
شیخ رضا طالبانی یا شیخ رضا شاعر فرزند شیخ عبدالرحمان طالبانی، شیخ رضا یکی از هجو نویسان کُرد است (هجو نوعى از شعر غنایى است که بر پایه نقد گزنده و دردانگیز است و گاهى به سر حدّ دشنامگویى یا ریش‌خند مسخره‌آمیز و دردآور نیز منجر می‌شود). شیخ رضا در سال 1835 میلادی (1251 هجری قمری) در روستای «قرخ» از توابع چمچمال متولد شد. در ادبیات کردی تنها شاعری که در زمینه هجو اشعار بسیاری سروده است شیخ رضا است. از طرفی دیگر این شیوه ادبی بسیار متفاوت است، باید توجه داشت که هجو شیوه‌ای ادبی است و در همه زبان‌ها وجود دارد.
شیخ رضا در سن 25 سالگی به فراگیری زبان‌های ترکی، عربی و فارسی می‌پردازد و از وی اشعاری به کردی، فارسی، عربی و ترکی برجا مانده است. بیشتر شهرت وی به خاطر شعرهای هجوی اوست. وی در حوالی چمچمال به دنیا آمد. چمچمال از شهرهای شمال عراق است. شهر چمچال در شرق شهر کرکوک و در جاده کرکوک به سلیمانیه واقع شده‌است. در ششرق شهر چمچمال رود باسَره قرار دارد.
آموزش را نزد پدرش آغاز کرد و ایشان قرآن و علوم دینی را به او آموخت. پس از آن علوم فقه را در نزد علمای دینی فرا گرفت. پس از چندی او پدر و برادرش شیخ علی که از مشایخ طریقت قادری در کرکوک بودند ترک کرد و سپس برای ادامه تحصیل علم به شهر کویه رفت و پیش عمویش ماندگار شد (کوی سَنجَق یا کویه یکی از شهرهای عراق است. این شهر در استان اربیل و در دامنه کوهستان هیبت‌سلطان واقع شده‌است). در آن زمان از عموی خود رنجید و همین امر سبب شد تا به استانبول سفر کند و اشعار هجوی بسیاری برای عمویش بسراید. شیخ رضا به زبان‌های کردی، فارسی، عربی و ترکی تسلط داشت.
وی بیشتر عمرش را در شهرهای کرکوک و بغداد گذراند. در سال ۱۹۱۰ میلادی در بغداد دار فانی را وداع گفت.
ملا عبدالکریم مدرس
 |
عبدالکریم مدرس با نام کامل عبدالکریم محمد فتاح (درگذشت ۳۰ اوت ۲۰۰۵) ملقب به نامی، شاعر معاصر کرد بود که درسال 1905 میلادی در روستای خانقاه از توابع شهرستان خورمال در استان سلیمانیه متولد شد. عبدالکریم زمانی که از نظر عقل و هوش به حد درک و دریافت رسید تحصیل در زمینه علوم اسلامی را آغاز کرد، وی در دوران کودکی پدرش را از دست داد و تحت نظر مادرش به ادامه تحصیل پرداخت. در ابتدا قرآن کریم و تعداد کمی از کتاب‌های دینی و آموزشی در حوزه‌علوم دینی آن دوره را آموخت.
ماموستا ملا عبدالکریم از مردان و نویسندگان بزرگ قرن بیستم بوده و وی را می‌توان از پرکارترین نویسندگان قرن بیستم کردستان و عراق دانست. او بیش از ۶۰ جلد کتاب مفید ادبی و اجتماعی را منتشر کرده است. وی در تفسیر قرآن مجید و ترجمه فقه اسلامی به کُردی، نقش بسزایی را ایفا کرده است. محبوبیتش به دلیل فعالیت بسیار در موضوعات مختلف ادبی، تاریخی و فقهی است. سرتاسر زندگی مدرس را تحقیق، تدریس و تألیف کتب ادبی و سفر در این زمینه شکل می‌دهد. ملا عبدالکریم با اشراف بر موضاعات ادبیات کردی، عربی و فارسی آثاری در این زمینه تألیف نمود.
وی سال‌هاست که برای محققان و دانشمندان بزرگ عرب و عجم، کرد و ترک و اغلب کشورهای اسلامی به ویژه حوزه عراق، ایران، ترکیه، سوریه، عربستان، اردن و کشورهای حاشیه خلیج فارس به سبب آثار و تالیفاتش شناخته شده است. ماموستا ملا عبدالکریم مدرس در اوت سال ۲۰۰۵ در سن 100 سالگی در شهر بغداد درگذشت.
